 |
| (1) |
Nedir bu 'doğada çözünebilirlik', oradan başlayalım. Doğada çözünebilir ürünler, içeriğinde doğaya zararlı yapay kimsayallar ve zehirli maddeler içermeyen; biyolojik bozunmayla doğaya geri döndürülebilen maddelerdir. Aklıma ilk gelen örneklerden biri, günümüzde kullanımı en yaygın ürünlerden 'plastik poşetler' artık doğada çözünebilen bileşiklerden oluşan formüllerle üretiliyor. Marketten aldığınız poşetlerin üzerine bakın, '%100 doğal ; doğada %100 çözünür' gibi yazılar var üstlerinde, tabii bir de yeşil yaprak imajı. Bu demektir ki, bu torba doğaya zarar vermiyor ve geri dönüştürülebilir. Bu, aynı zamanda demektir ki, sen yine de tüketebildiğin kadar az poşet tüket ki, onu üretmek ya da geri dönüştürmek için harcanacak olan enerji harcanmasın. Bu poşet örneğini bir kenara bırakırsak, konvansiyonel endüstriyel ürünler genelde doğada çözünmez. Atıkları, toprağa, havaya ve suya ve dolayısıyla tüm canlılara zarar verir. Bu atıklarla baş edebilmenin yolu ise, yalnızca az tüketmekten değil, tükettiğimiz ürünlerin doğayla barışık olmasından geçer.
Sadece Türkiye'de erozyon nedeniyle her yıl tarım alanlarından 500 milyon ton, tüm ülke yüzeyinden 1,4 milyar ton verimli toprak kaybediliyor (2). Doğal yolla oluşan erozyonun - rüzgar erozyonu gibi- yanı sıra, insan faktörüyle tetiklenen nedenleri unutmamak lazım. Doğal bitki örtüsünün bozulması, yanlış yapılaşma, ormanların yok edilmesi vb. gibi nedenler hep insan eliyle ortaya çıkar. İnsan, verimli toprağın kaybolmasına sebebiyet verirken, toprağı verimli hale getirecek pek bir aktivite göstermez. Oysaki, toprak canlılığın kaynağıdır. Toprak, korunmalı; zehirleyici ve atık madde toprağa ulaşmamalıdır. Bunların ne ilgisi var peki, doğada çözülen maddelerle ve insan faktörüyle oluşan erozyonla? En sevdiğim kısım burası çünkü yaratıcı düşünceye çok yer var burada. Sorgulanacak çok alan, sorulacak çok soru var.
Şöyle bakalım duruma; özellikle gelişmemiş ve gelişmekte olan bölgelerde iyi ihtimalle kentsel atıklar arazi dolgularına / kent çöplüklerine (landfill) gidiyor. İyi ihtimalle diyorum çünkü bir de oraya dahi gidemeden, şehir içinde ortalığa atılması, hatta kimi bölgelerde insanla teması olan yerlere gömülmesi hatta yakılması olasılığı da var. Asıl olması gereken ne, bu sorunu çözmüş olan ülkeler ne yapıyorlar bunu daha sonra yazacağım zaten. Ancak diğer kısımları belediye tesislerinde yakılıyor ya da kompost olarak doğaya geri döndürülüyor. Sonuçta, doğada çözünebilen maddelerle ilgili olarak şunu söyleyebilirim ki poşet örneğinde olduğu gibi, bir çok sektörde doğal hayat döngüsünü bozmayacak tasarımlar yapılmalı. Kullanım amaçlarına uygun olarak, ürünleri oluşturan malzemelerin içerikleri tamamen doğada yok olabilme kurgusuna uygun olmalı. Böylece, kompost olarak ya da arazi dolgu alanlarında çevreye zarar vermeden, aksine verimli toprak oluşumuna katkıda bulunacak şekilde doğal hayat döngüsüne dahil olabilirler.
Yazının, bu kısma kadar, mimaride sürdürülebilirlik ile pek ilgisi yok gibi dursa da, aslında amacım bu konunun tek katmanlı, basit bir konu olmadığını vurgulamaktı. Her bir yapının, bir ürün ya da binlerce üründen oluşan girift bir ürün olduğunu düşünebiliriz. Böyle baktığımızda, binayı tamamlayan her bir elemanın ayrı ayrı yaşam döngü analizini yapabiliriz. Dünyadaki enerjinin %40'ı yapı sektöründe harcanıyor; yani mimaride enerji verimliliğini arttıracak her adım çok önemli. Diğer bir deyişle mimari malzemelerin yerel ve doğal dengeye katkı sağlayabilecek bileşenlerden oluşması uzun vadeli ve çok yönlü bir yarar sağlayacaktır.
Bence mimaride sürdürebilirlik bir yapının çevresine kattığı pozitif değer ve yıllar geçtikçe bu değerin artmasını sağlayacak yenilikçi tasarımlar geliştirmekle ilgilidir. Çok güzel doğada çözünebilen bina malzemesi, malzeme ambalajı ve iç mimari ürünleri var. Bunların üretilmesi ve geliştirilmesi çok önemli. Tabi ki bu tek yöntem değil, kullanım amacına göre, belli yapı elemanlarının ya da diğer sektör ürünlerinin doğada çözünmesi mümkün değil. Bu durumda da yeniden kullanım ya da geri dönüştürme yoluna gidilmeli.
Gerçi hepsinden önemlisi insanların daha sağlıklı, daha doğayla uyumlu bir hayatı arz edebilecek bir seviyeye gelmelerini sağlamak sanırım.
Bir kaç örnek görmek isterseniz;
Doğada çözünebilir ürünler enstitüsü: http://www.bpiworld.org/
Daha genel anlamıyla sürdürülebilir ürün geliştirmek ile ilgili hoş bir yazı: http://www.inc.com/michelle-greenwald/what-is-sustainability-in-business.html
Yaratıcı ve sürdürülebilir ambalaj örneklerinden birini görmek için: http://www.greenbiz.com/news/2010/08/10/mushroom-based-packaging-98-percent-less-energy-styrofoam
Alıntı:
(1) http://www.sustainableeventguide.com/liveresources/biodegradable.htm
(2) http://www.tema.org.tr/Sayfalar/CevreKutuphanesi/Pdf/Erozyon/ToprakVeInsan.pdf
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder