Kentsel Planlamada Halk Katılımı ve Taksim Meydanı Projesi

Son zamanlarda, sürdürülebilir kentsel tasarım ve şehir planlama projelerinde halk katılımının önemi vurgulanıyor. Projelendirilecek alan sakinlerinin ve/veya söz hakkı almak isteyen duyarlı vatandaşların fikirlerine de yer verilerek, tasarımın halk tarafından kabul edilmesi sağlanmaya çalışılıyor. Bu doğrultuda Amerika ve Avrupa'da pek çok projede bölge sahiplerinin bir araya gelip kurdukları topluluklar ve forumlardan çok olumlu sonuçlar alındı. Halk katılımının olumlu örnekleri için Vauban, Freiburg, Almanya; Kronsberg, Hannover, Almanya; Portland, Oregon, ABD projeleri incelenebilir. Özellikle Vauban ve Kronsberg, sürdürülebilir kentsel dönüşüm açısından başarılı projeler.

Mahallelerde, neighbourhood center / community center (Türkiye'de genelde dayanışma ve güzelleştirme dernekleri ya da semt sakinleri dernekleri olarak karşımıza çıkar) oluşturulup, yapılacak olan adaptasyon ya da renovasyon projelerinde mahallelilerin aktif rol alması özellikle isteniyor. Peki neden? Nedeni çok basit, o bölgede yaşayacak insanların yaşadıkları yeri sahiplenmesini sağlamak. Karar aşamasında projede yer alan vatandaşlar daha ilgili, saygılı ve çevre konularında duyarlı oluyorlar. Bulundukları ortamı korumaya özen gösteriyorlar. Dolayısıyla, özellikle çocukların katılımı çok önemli. Çocukken, kentsel bilincin oluşması ve kentli olma kültürünün aşılanması, toplumsal hafızayı da kuvvetlendiren unsurlar.

Ülkemizde semt derneklerinin karar aşamasında fikir sahibi olması olağan ama etkin olması biraz zor gibi. Aksine, yerel yönetimler kentsel kararları kimseye duyurmadan almaya ve uygulamaya hevesli. Çok daha sert bir düzen var Türkiye'de. Ankara'da büyük şehir belediyesinin yürüttüğü pek çok projeye Mimarlar Odası Ankara Şubenin dava açması bu yüzden. Her şey hasıraltı edilmeye çalışılıp, kimseye duyurmadan bitirilip, halka dayatılıyor. Böyle bir ortamda, kentsel bilincin oluşması da mümkün olmuyor.

Düşünün ki, İstanbul Taksim meydanı düzenlemesi gibi herkesi ilgilendiren bir konuda bile, bırakın halkı, uzman görüşleri bile alınmıyor. Üniversiteler ve uzmanlar süreç dışı bırakılmaya çalışılıyor. Sonuç, rant elde etmek amacıyla kültürel mirasın ve açık kamu alanlarının yok edilmesi olarak karşımıza çıkıupor. Ankara'daki yayaları böcek gibi gören anlayışın bir başka yansıması bu proje. Yayalaştırma adı altında insansızlaştırma projesi.

Tabii ki, her şey bitmiş değil. Örneğin, İstanbul Büyükşehir Belediyesi hazırlanan projeyle öngörülen Taksim Topçu Kışlası'nın yeniden inşası için projelendirme yapacak mimar bulmakta zorlanıyor. Duyarlı insanlar projenin sakıncalarını dile getiriyor. Toplumu bilinçlendirmek için çalışmalar yapıyor, Gezi Parkı'nda aktiviteler düzenleniyor ve projenin tartışma ortamı yaratılarak yenilenmesi için imza kampanyaları yürütülüyor. (1, 2) Bunların gerçekleşmesi bile çok büyük birer adım. Tepki gösteren insan sayısı arttıkça, toplum durumdan haberdar olacak ve zamanla bu tip projelerde, vatandaşların da söz sahibi olup daha sağlıklı sonuçlara ulaşılabileceğini göreceğiz.

Alıntı:
(1) http://www.mimdap.org/?p=83301
(2) http://www.taksimplatformu.org/index.php

Daha fazlası:

Taksim Meydanı 'Yayalaştırma' Projesi ile ilgili sayfalar:
Sen de 'Taksim hepimiz için!' diyorsan imzala: http://www.taksimplatformu.org/index.php
Arkitera'daki konuyla ilgili haberler:
http://www.arkitera.com/index.php/etiket/index/detay/taksim-yayalastirma-projesi/1478
http://www.karadenizisyandadir.org/kip/rantsal-donusume-karsi-taksim-dayanismasi.html
http://herkesicinmimarlik.org/3-geleneksel-gezi-parki-senligi-ardindan/

Portland Şehir Planlaması ve kentsel planlamada 'crowdsourcing' için:
http://www.portlandonline.com/portlandplan/
Vauban, Freiburg kentsel dönüşüm projesi için: http://www.vauban.de/info/abstract.html